Mevsim itibariyle en soğuk günleri yaşıyoruz belirli bir spor alışkanlığı olan kişilerin kış sporları yapmaları kadar açık havada yapılan futbol atletizm yürüyüş gibi birçok aktivite sırasından karşılaşılacak sorunlar ve alınması gerekecek bazı önlemler önem kazanmaktadır.
Soğuk ortamda yapılan egzersizlerin kişinin sağlığını riske etmemesi ve uzun süre sorunsuz bir şekilde yapabilmesi için bir takım tedbirler alması gerekir. İnsan vücudunun sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için vücut sıcaklığının 36-37 derece arasında olması gerekir. Kış sporlarından -20 derecenin ve futbol atletizm gibi açık hava aktivitelerinde – 10 derecenin altındaki sıcaklıklarda antrenman ve yarışmalar iptal edilmelidir. Çünkü -15 derecenin altındaki sıcaklıklarda soluduğumuz havanın akciğerlerimize ideal bir sıcaklıkta ulaşması mümkün değildir. Normal şartlarda solunan hava solunum yollarından ideal sıcaklığa yakın hale getirilir. Bu denge kurulamaz ise değil spor yapmak kişide yaşamsal tehlike oluşur.
Ortam sıcaklığını hesaplarken rüzgâr faktörünü de ihmal etmemek gerekir. Soğuk ortamda spor yaparken vücut sıcaklığını korumamızı sağlayan terli tutmayan ve deride buharlaşmayı kolaylaştıracak kıyafetler tercih edilmelidir. Egzersiz sırasında harcanan enerjinin %20 si çalışan kaslar için kullanılırken geri kalan yüzdesi %80 i ısı enerjisine dönüşür. Dolayısıyla spor yapan kişi hareketli olduğu ve enerji depoları izin verdiği sürece hipotermiden (vücut sıcaklığının düşmesi) korunabilir. Kış aylarında soğuğa uyum antrenmanları yapmak ve kas glikojen depolarını dolduracak şekilde beslenme değişikliği yapmak vücudun ısı üretmesini arttırır ve sportif temponun düşmesini engeller.
Vücut sıcaklığının düşmesi (hipotermi) 33-35 derece arasında olduğu zaman hafif titreme ve üşüme koordinasyon bozukluğu ve bilinç kaybına kadar gider uykuya meyil olur bu durumdaki kişi;
*kapalı bir alana alınmalı ıslak malzemeler çıkartılıp kuru ılık kıyafetler giydirilmeli
*ılık içecekler içirilmeli
*kas hareketleri ile vücut sıcaklığı arttırılmaya çalışılmalı
*lokal sıcak banyolar yaptırılmalı
* kesinlikle masaj yapılmamalı
*hasta yavaş yavaş ısıtılmalı karbonhidrat düzeyi yüksek gıdalarla beslenmeli sürekli sıvı almalıdır.
Soğuk havada egzersiz yapmanın en büyük sakıncası vücudun aşırı ısı kaybetmesidir. Vücutta ısı kaybını kontrol eden 2 faktör vardır.
*Giysilerimiz ve vücut yağımız
*Hava sıcaklığı ve rüzgâr gibi çevresel faktörler.
Vücuda giyilecek giysiler hava ne kadar soğuk olursa olsun terletmeyecek teri tutup ıslanmayacak giysiler olmalı cilt ile giysiler arasındaki hava kuru olmalıdır.
Soğuk havalarda el ve ayaklardaki kan vücudun merkezinde ki organların ısısını korumak için merkeze toplanır. Bu sebeple el ve ayakların sıcak tutulması tüm vücudun ısı kaybetmesini engeller.
-7 derecenin altında yapılacak egzersizler genel vücut sağlığı ve spor açısından tehlikelidir. Soğuk ortamda yapılan egzersizlerde en büyük sakınca vücut ısısının azalmasıdır.
Sportif aktivitenin yapıldığı ortamın ısısının düşük rutubetin yüksek ve havanın rüzgârlı oluşu hipotermi riskini arttırır. Çünkü bu 3 faktör vücut iç ısınsın korunmasında önemlidir.
Benzer koşullarda spor yapan aynı ağırlıklarda ki sporculardan uzun boylu olanlarda hipotermi riski daha fazladır.
Soğuk havada bile solunan hava akciğerlere geldiğinde 32 dereceye kadar ısınır.
Soğuk havada yapılan egzersizlerde üşümemek için kalın hava geçirmez malzemeler kullanılması vücut iç ısınsın artmasına neden olur. Yüksek nem oranları ve rüzgâr hipotermi riskini arttırır.
Soğuk ortamda yapılan spordan sporcular vücut ortalama ısısının sabit kalmasını sağlayamazlarsa performanslarında azalma olur. Vücut ısısındaki azalma aerobik kapasiteyi %5-6 azaltır. Bu çok önemli bir durumdur.
Soğuk ortamda;
Kas tonusu artar, kas kasılma süresi uzar, karşı kasların gevşeme süresi uzar, sinir iletisi yavaşlar, beceri ve koordinasyon bozulur ve sporcuların kondisyonları azalır.
Soğuk ortamda yapılan egzersizler esnasında vücutta fizyolojik ve davranışsal birtakım değişiklikler olur. Cilt damarları ısı kaybını azaltmak için daralır vücut kasları istemsiz olarak titreme ile ısı oluşumunu arttırır terlemenin azalması ve kasların kasılması ısı kaybını azaltır. Soğukta egzersiz esnasında cilt damarlarında daralma titreme terleme azalması görülür.
Sporcuda el ve ayaklarda üşüme uyuşma ve karıncalanma Burun ve kulaklarda üşüme donma soğuk bitkinliği ve uykuya meyil görülür.
Soğuk bitkinliği tespit edilen sporcu ılık ortama alınır üzerindeki ıslak giysiler çıkarılır kuru giysi ve battaniye örtülür. Ilık içecekler verilir. Soğuk ortamda yapılan egzersizlerde hipodermi riskinden korunmak için Yapılan aktiviteye uygun giysi kullanımı sağlamak yeterli sıvı vermek böyle ortamda egzersiz yapmanın sınırlarını sporcuya iyi anlatmak gerekir.
+5 derecenin altında yapılacak sporlar faydadan çok zarar verir.
Soğuk havada egzersiz yapmanın en büyük sakıncası vücudun aşırı ısı kaybetmesi yani hipotermidir. Vücuda giyilen giysiler ile cilt arasında hapsolan hava vücudun ısı kaybetmesini engeller.
Soğuk havada yapılan egzersizde hem sakatlık için uygun bir ortam oluşur hem de soğuğun etkisiyle birtakım metabolik sorunlar çıkar.
Ortam soğudukça egzersiz sırasında ki oksijen tüketimi artar. Solunan havanın soğuk olması solunum sistemi için önemli bir sorun değildir. Zira hava akciğerlere gidinceye kadar 32 dereceye kadar ısınabilir.
Bu ısınma ile birlikte kuru havanın nemlendirilmesi amacıyla su harcamasıda arttığından özellikle şiddetli egzersiz esnasında önemli miktarda su kaybı ortaya çıkabilir. Böylece soğuk havalarda susuzluk sorunuyla karşılaşılabilir. Ağız ve burnu basit bir maskeyle kapatmak su kaybını azaltacağından yararlı bir önlemdir.
Rüzgarlı ve soğuk havada derinin aşırı miktarda nem kaybetmesi deri damarlarında daralma ve uçlardan kan çekilmesine neden olur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder